Rada Gminy Wysokie podczas posiedzenia w dniu 30 stycznia 2017 r. podjęła Uchwałę w sprawie ustanowienia herbu, flagi, sztandaru, pieczęci i innych symboli Gminy Wysokie.

Opracowanie zgodnie z wymogami ustawy z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 2016  poz. 38) i zasadami heraldyki  - Herb Gminy Wysokie. Projekt herbu przedstawia w polu srebrnym (białym) mur czerwony blankowany z bramą bez podwoi oraz wieżą blankowaną powyżej, na której widnieje tarcza srebrna (biała). Herb odwołuje się do herbu rodowego Janina założycieli miasta i jego posesorów, a także do dawnego zamku w Wysokiem.

Po przeanalizowaniu wariantów projektów nowych symboli gminy, całość dokumentacji przedłożono do zaopiniowania Komisji Heraldycznej działającej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

 

Przedstawiony herb uzyskał pozytywną opinię Komisji Heraldycznej,(Uchwała nr 91-2063/O/2016 z dnia 2 grudnia 2016 r. w sprawie projektów herbu, flagi i pieczęci gminy Wysokie).

Dotychczas Gmina Wysokie nie posiadała własnego herbu, flagi i symboli.

 

Uzasadnienie projektu herbu i innych symboli Gminy Wysokie

 

W uwagach na temat opracowania herbu Gminy Wysokie z 1996 r. podkreślono, że przy jego projektowaniu w pierwszej kolejności należy ustalić, czy Wysokie jako dawne miasto posiadało własny herb w przeszłości. Tymczasem badania starsze i współczesne nie przyniosły wiadomości o pieczęci i dawnym herbie Wysokiego. Niemniej jednak tradycja historyczna związana z funkcjonowaniem Wysokiego jako miasta przez cztery stulecia powinna być brana pod uwagę przy ustalaniu herbu Gminy. Lokacja miasta w Wysokiem wraz z fundacją kościoła parafialnego w I połowie  XV w. były najważniejszymi faktami w dziejach miejscowości, które określiły funkcję tej miejscowości jako lokalnego ośrodka administracyjnego (parafii, następnie tzw. państwa wysockiego) a współcześnie stolicy gminy.

Źródła historyczne świadczące o miejskim statusie Wysokiego to dokumenty lokacyjne miasta. Właściwy przywilej lokacyjny Wysokiego, czyli dokument króla zezwalający na założenie miasta, nie jest znany. Nie ma też pewności, czy zgoda króla na założenie miasta w Wysokiem uzyskała formę dokumentu. Przyjmuje się, że miasto powstawało stopniowo. Najstarsze dokumenty związane z lokacją miasta to akt erygowania kościoła parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha, ufundowanego przez Jana z Kaszowa [oraz z Bidzin i Wysokiego] chorążego sandomierskiego, wydany przez biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca w 1413 r. oraz dokument lokacyjny z 1425 r. tegoż Jana z Bidzin, herbu Janina, ówczesnego stolnika sandomierskiego, dziedzica Wysokiego. W dokumencie lokacyjnym Jan z Bidzin powołał się na zgodę na założenie miasta daną przez króla Władysława II Jagiełłę.

Wysokie pozostawało we władaniu potomków Jana z Bidzin – Kaszowskich do około połowy XVII w. W tym czasie Wysokie uzyskało dwa dalsze akty prawne kształtujące podstawy funkcjonowania miasta. W 1509 r. Łukasz Kaszowski herbu Janina (terrigena noster fidelis), otrzymał od króla Zygmunta I Starego przywilej potwierdzenia prawa miejskiego magdeburskiego oraz nadanie jarmarku i targu dla jego miasta dziedzicznego Wysokie (privilegium super iuris theutonici megdeburgensis oppido - - haereditario Wyssokiie nuncupato in terra et districtu lublinesis). W 1606 r. król Zygmunt III Waza na prośbę Łukasza Kaszowskiego (syna Piotra Kaszowskiego sędziego ziemskiego lubelskiego, który złożył podpis pod aktem unii lubelskiej z 1569 r. i Anny z Pszonków), oraz Jakuba Pszonki z Dębiny, także pieczętującego się herbem Janina, wydał przywilej dotyczący Wysokiego, w którym nadał prawo do pobierania mostowego (in oppidi Wysokie). Obydwaj ówcześni dziedzice Wysokiego szerzej znani byli jako przywódcy tzw. rzeczpospolitej babińskiej, swego rodzaju ówczesnego klubu polityczno-literackiego.

Po raz trzeci Wysokie otrzymało przywilej od króla w XVIII w., gdy dziedzicami miasta byli już Jabłonowscy. W 1746 r. król August III Sas nadał miastu nowy przywilej na odbywanie jarmarków. W XIX w. Wysokie utraciło prawo miejskie.

Projekt herbu przedstawia w polu srebrnym (białym) mur czerwony blankowany z bramą bez podwoi oraz wieżą blankowaną powyżej, na której widnieje tarcza srebrna (biała).

Herb odwołuje się do herbu rodowego Janina założycieli miasta i jego posesorów, a także do dawnego zamku w Wysokiem. Nad dawnym miastem górował niegdyś zamek wzniesiony przez Kaszowskich, wzmiankowany w XVI-XVII w., być może pełniący także funkcję siedziby władz miasta. Murowany dwukondygnacyjny zamek z bramą z wieżą uległ zniszczeniu w 1662 r. Według tradycji w zamku nocować miał król Jan Kazimierz. W późniejszym czasie na jego miejscu zamku murowanego wzniesiony został dwór (pałac) drewniany. W herbie gminy przedstawia się budowlę nierzeczywistą, symbolicznie nawiązującą do dawnego zamku w Wysokiem. Podobnie jak dawny zamek nie zachowały się także dawne budowle kościoła parafialnego w Wysokiem, ani pierwotny kościół drewniany, ani też wzniesiony u schyłku XVIII w. staraniem księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej. Anna Jabłonowska po śmierci męża Jana Kajetana Jabłonowskiego (1764 r.) wykazała się działaniami w celu ekonomicznego podniesienia stanu dóbr należących do Jabłonowskich, w skład których wchodziło także tzw. państwo wysockie. Księżna zasłynęła znaczącą kolekcją przyrody naturalnej. Wyróżniła się patriotyczną postawą, m.in. wspieraniem konfederacji barskiej. Tarcza na wieży jest godłem herbu Jania, którym pieczętował się założyciel miasta Wysokie Jan z Bidzin oraz jego potomkowie, Kaszowscy władający Wysokiem do połowy XVII w. a także Pszonkowie, współwłaściciele w XVII w. Kształt tarczy nawiązuje do początków XVI w. (Mszał Jasnogórski, ok. 1505-1510) – zbieżnego z czasem uzyskania przez miasto przywileju od króla Zygmunta I Starego potwierdzającego miastu prawo magdeburskie (1509 r.).

Kartusz z herbem gminy widniejący na płacie sztandaru jasnopiaskowym (lub białym, wielkości ok. 110 cm, oraz płat czerwony z Orłem państwowym i głowica z przedstawieniem figury wieży zaczerpniętej z herbu gminy) oraz na projektach łańcucha wójta (złoty) i przewodniczącego rady (srebrny) ozdobiony został wieńcem róż z dodaniem motywu jabłek, motywu zdobniczego znanego w II poł. XVIII w. O ile herb gminy nawiązuje do założenia miasta Wysokie i do czasów władania nim przez Kaszowskich, sztandar i łańcuchy z osiemnastowiecznym kartuszem nawiązują ponadto do okresu władania Wysokiem przez Jabłonowskich i do postaci Anny Jabłonowskiej. W czasie władania miastem przez Jabłonowskich miało miejsce wspomniane wyżej uzyskanie od króla Augusta III przywileju na jarmarki. Do motywu róży nawiązują ponadto ogniwa łączące w łańcuchach, pośród których znalazły się dwa ogniwa z symbolami graficznymi, które nawiązują do atrybutów świętych patronów kościoła parafialnego w Wysokiem: z wagą jako atrybutem św. Michała Archanioła - współczesnego patrona kościoła; oraz z monogramem M, oraz wiosłem i różą jako symbolami dawnych patronów kościoła z czasów założenia miasta - Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha.

Projekt flagi (proporcje boków 5:8) przedstawia płat dzielony pionowo na dwie połowy, białą od drzewca z godłem herbowym pośrodku oraz część tzw. swobodną czerwoną. Projekt flagi z takim układem godła wybrany został jako najlepszy pod względem plastycznym spośród innych jej wariantów. Od flagi wywiedziony jest baner, służący do wywieszania na maszcie w układzie pionowym, z godłem w części górnej białej. Dla odróżnienia układu barwy białej i czerwonej banneru gminy od banneru z barwami państwowymi część górna biała ma zmniejszoną wysokość mierzącą 3,5:10 wysokości. Na pieczęciach urzędowych z herbem gminy widnieją odpowiednie napisy majuskułowe w otoku, inicjowane krzyżykiem, oraz godło herbowe w polu pieczęci. Pieczęcie powinny mieć 36 mm średnicy.                     

dr hab. Henryk Seroka